Motie vreemd aan de orde van de dag, Pietendiscussie en media...
Statenfracties kunnen een uitspraak doen over een actueel onderwerp, ook als dat niet is geagendeerd voor de reguliere Statenvergadering. Zij kunnen daarvoor uiterlijk 48 uur voor aanvang van die vergadering een motie indienen, een ‘motie vreemd aan de orde van de dag’. Na indiening daarvan en na een eerste reactie van GS krijgen alle fracties de gelegenheid om kort het woord te voeren over de ingediende motie. Met regelmaat vormen moties vreemd een prima gelegenheid om op inhoud een helder ChristenUnie-geluid te laten horen… en die kansen laten we niet onbenut…
Tijdens de statenvergadering van woensdag 18 november 2020 stonden er maar liefst vier moties vreemd op de agenda, over de status ‘FairTrade’-provincie (motie voltallige coalitie), sabbatical Pauzelandschap Rijnenburg (FvD), Red Zwarte Piet (PVV) en Utrechtse bibliotheken als bewaker van publieke waarden (FvD).
Aanleiding voor de laatste motie was dat verschillende nieuwsmedia berichtten dat bibliotheken in de provincie Utrecht boeken met de afbeelding van (stereotype) zwarte pieten verwijderen uit de collectie. De motie riep GS op om met het provinciale servicecentrum (BISC) en plaatselijke bibliotheken het gesprek hierover aan te gaan.
Met deze motie zwengelde Forum de principiële discussie aan over de belangrijke rol en taak die de bibliotheek heeft, vanuit de publieke waarden onafhankelijkheid, betrouwbaarheid, toegankelijkheid, pluriformiteit en authenticiteit (Wet stelsel openbare bibliotheekvoorzieningen). De bibliotheek als toegangspoort tot kennis, als onafhankelijke vrijplaats. Dat laat naar onze mening inderdaad geen enkele ruimte voor welke vorm van censuur dan ook. En hoewel onze fractie heel ver mee kon gaan in de ‘constateringen’ en ‘overwegingen’ van de motie, hebben wij toch tegen deze motie gestemd. Vanwege formele redenen: hoewel de provincie Utrecht een subsidierelatie heeft met BISC, heeft BISC, juist vanwege de onafhankelijkheid, geen enkele inhoudelijke rol inzake collecties (dat is aan de bibliotheken zelf) en bibliotheken hebben geen taak in archiefbeheer (dat is aan de Koninklijke Bibliotheek).
Daarnaast bleek uit onze belronde met BISC en met een aantal gemeentelijke bibliotheken dat het gesprek over maatschappelijke ontwikkelingen zeker wordt gevoerd, daarbij hoort een geleidelijk veranderende kijk op onderdelen van onze cultuur in relatie tot de collectie, ook nu met de pieten-discussie. Daarbij is de publieke taak van de bibliotheek het uitgangspunt. En, in tegenstelling tot wat de krantenkoppen beweren, staat in het merendeel van de Utrechtse bibliotheken de oude en nieuwe collectie Sinterklaas- en Piet-boeken naast elkaar in de kast. Ten derde heeft ook de bibliotheek te maken met vraag en aanbod. Biebboeken hebben een afschrijvingstermijn van acht jaar. Uitgevers geven geen boeken meer uit met de stereotype ‘zwarte piet’, scholen (als belangrijke afnemer aan leenboeken) willen die oude collectie niet meer op hun school hebben en daarmee is de collectie binnen een jaar of tien rijp voor de Koninklijke bibliotheek.
Tenslotte nog een ideologische invalshoek, de visie van Forum op cultuur overwegend. In niet mis te verstane bewoordingen spreekt Forum op de website over de noodzaak tot verabsolutering en verheerlijking van de Hollandse cultuur. We kunnen ons niet aan de indruk onttrekken dat deze visie ook aan de basis van deze motie ligt. Als ChristenUnie-fractie nemen we nadrukkelijk afstand van dat gedachtengoed, want dat staat haaks op een samenleving die wij voor ogen hebben, waarin iedereen (op basis van artikel 1 van de grondwet) mee telt en van waarde is. Onze fractie stemde dan ook tegen de motie, die uiteindelijk werd verworpen (in de stemverhouding 29 tegen - 20 voor).
Dan nog de motie vreemd “Red Zwarte Piet” van de PVV. Daar hebben we nagenoeg geen woorden aan vuil gemaakt. Als ChristenUnie willen we moties (van welke fractie dan ook) graag op waarde schatten. Voorwaarde is dat er geen onwaarheden in staan. En dat was bij deze motie zeker wel het geval, inzake de ontkenning dat “zwarte piet helemaal niets van doen heeft met racisme”. Daarnaast maakte de PVV in motie en betoog zeer selectief en suggestief gebruik van artikel 1 en artikel 7 van de grondwet, en werd een citaat uit het Parool verdraaid en gegeneraliseerd. En dat kan wat ons betreft nooit de bedoeling zijn! De motie werd, na een hoofdelijke stemming, met grote meerderheid verworpen…
Maar wie had op dat moment kunnen vermoeden dat een uit de context geknipte quote (over Jip en Janneke) uit de bijdrage van een PvdA-Statenlid uiteindelijk breed uitgemeten zou worden op de social media, in actualiteitenprogramma’s en kranten. De Commissaris van de Koning heeft kort daarop een verklaring afgegeven, die niets aan duidelijkheid te wensen over liet... Maar ik kan u vertellen, dat het laatste woord hier in Provinciale Staten nog niet over is gezegd.
Nelly de Haan, woordvoerder cultuur
