Leidraad stikstofbeleid

De Utrechtse staten hebben op 15 juli 2020 een leidraad vastgesteld voor het gebiedsgerichte stikstofbeleid. Hans de Harder gaf de gedeputeerde namens onze fractie nog een flink aantal aandachtspunten mee.

Voorzitter,

We debatteren vandaag over de leidraad gebiedsgerichte aanpak stikstof. In de basis is de leidraad niet veel meer of minder dan de beschrijving van het probleem en de wijze waarop we de gebiedsgerichte aanpak in onze provincie vorm gaan geven. Er staan geen grote beleidskeuzes in, noch stellen we vandaag doelen vast voor de gebiedsprocessen. In de commissiebespreking heeft onze fractie al aangegeven dat we de hoofdlijnen van de leidraad waarderen. Ik zou het nu dan ook zeer kort kunnen houden en onze steun kunnen uitspreken om met deze processen aan de slag te gaan.

Met deze inleiding zult u begrijpen: dat ga ik niet doen. Daarmee zouden we het onderliggende probleem te veel plat slaan en blijk geven van te weinig begrip voor wat er buiten de muren van ons provinciehuis aan de hand is. Onze fractie hecht er waarde aan om dat te erkennen en bij deze ook onze erkenning uit te spreken voor iedereen die bereid is om hard te werken aan een nieuwe balans met de natuur. Langs een aantal lijnen wil ik de gedeputeerde daarom meegeven wat voor onze fractie daarin belangrijk is. Samen met andere partijen dienen wij daarom ook een aantal moties in.

Allereerst het doel: het beschermen van kwetsbare natuur. Ik ben helaas geen natuurdeskundige, maar zij die dat wel zijn schetsen geen vrolijk beeld van de biodiversiteit in ons land. De natuur staat onder druk, onder andere door een overvloed aan stikstof die neerslaat op de natuurgebieden. De ChristenUnie werkt vanuit het geloof dat wij deze natuur als onderdeel van een prachtige schepping mogen en moeten beheren. Daar hoort balans en synergie tussen mens en natuur bij. De balans is ondertussen zoek. Door de aanpak van stikstofemissie en -depositie kunnen wij de natuur weer de ruimte geven om in alle diversiteit te ontwikkelen. Onze fractie roept op om dat doel vooral niet uit het oog te verliezen. We zitten in een fase waarin het lijkt dat vooral juridische houdbaarheid en het mogelijk maken van woningbouw- en infrastructuurprojecten belangrijk zijn.  En beiden zijn ook belangrijk, maar vormen niet de reden waarom we moeten werken aan stikstofreductie. We verzoeken de gedeputeerde dan ook dringend om dit goed op het netvlies te houden in de uitvoering van de gebiedsprocessen en breder te kijken naar natuurherstel dan alleen door deze reductie. Het is dan ook onderdeel van de motie op naar een gezond stikstofniveau die al is toegelicht door mevrouw Van Elteren.

Ten tweede de stikstofbronnen. Na een landelijke verlaging van de snelheid op rijkswegen ligt de focus nu wederom bijna volledig op de landbouw. Een sector waarin de ondernemers tot op detail inzicht hebben in productie en uitstoot. Een sector waarin veel ondernemers uitspreken te willen meewerken aan verdere reductie van stikstofemissies en waar ook nog winst te behalen is. Een sector waar veel goede initiatieven worden genomen en waar ondernemers hun nek durven uit te steken. De afgelopen jaren is het de landbouw daardoor gelukt om forse emissiereducties te behalen. De duizenden boeren mogen daar met recht voor worden gecomplimenteerd.

Maar het is ook een sector die nu in grote onzekerheid verkeerd. Welke toekomst is er voor de boerenbedrijven en hoeveel invloed hebben zij op die toekomst? Is dit hét moment om grote investeringen te doen of kun je beter je bedrijf afbouwen? Heeft de provincie nog een subsidiepot om te ontwikkelen in de richting van de landbouwvisie of is het geld op? Het is een sector waar het vertrouwen in de overheid niet groot is, getuige de protesten en de inspraakreactie tijdens de commissiebehandeling. Het is dus ook een sector waar aan vertrouwen gewerkt en gebouwd moet worden. Waar boeren die wachten op legalisatie van hun PAS-melding definitieve duidelijkheid nodig hebben om van daaruit vrij te kunnen meepraten in de gebiedsprocessen. Welk perspectief kan de gedeputeerde deze sector geven zodat zij met vertrouwen aan tafel kunnen?

Daarnaast heeft onze fractie er nu al vaak voor gepleit om druk te houden op alle sectoren. De ChristenUnie roept het college daarom op om daar maximaal te zoeken naar de mogelijkheden die de provincie daarin heeft. Het is ook onderdeel van de motie die door mevrouw Van Elteren is toegelicht en reden dat wij ook de motie die oproept tot een onderzoek naar de effecten van snelheidsverlaging op provinciale wegen mee indienen.

Ten derde inzicht. Wij zien een leidraad die op basis van de beschikbare informatie probeert een totaalbeeld te geven van de huidige situatie. Wij zijn blij dat deze basis er ligt, maar constateren ook dat er nog hiaten zijn voor wat betreft de informatie vanuit andere provincies. Zeker voor onze provincie, met vooral Natura2000 gebieden aan de grenzen van ons gebied, is dat inzicht belangrijk om straks keuzes te maken over effectiviteit van maatregelen. Het is reden om de motie die mevrouw Van Gilse al heeft toegelicht mee in te dienen.

Ten slotte het maken van keuzes. Zowel vanuit het Rijk als vanuit onze provincie wordt er geld beschikbaar gesteld voor de gebiedsprocessen. Voor het besteden van het geld gaat het dan al heel snel over het vrijwillig uitkopen van agrarische piekbelasters. Voorzitter, gedeputeerde Bruins Slot heeft ons ervan overtuigd dat deze opkoop in sommige gevallen noodzakelijk zal zijn om schuifruimte in de processen te creëren. Toch roept onze fractie ook nu weer op om bij de keuzes scherp te kijken naar de meest efficiënte inzet van de beperkte middelen en daarbij te beginnen bij de mogelijkheden om te investeren in bedrijven die toekomst hebben in balans met de natuur. En als vrijwillige opkoop noodzakelijk blijkt: houdt ook dan het doel voor ogen en stel de stikstofruimte beschikbaar in de sector die levert en voor de grote maatschappelijke opgaven rondom mobiliteit, woningbouw en de energietransitie. Hierbij hoort ook dat het belangrijk is om te kijken of met een investering meerdere doelen kunnen worden gediend. Ook dit alles is onderdeel van de motie die al door mevrouw Van Elteren is toegelicht.

Voorzitter, ik sluit af door de gedeputeerde en het college wijsheid toe te wensen.

Hans de Harder

De drie moties die onze fractie mee heeft ingediend zijn alle drie aangenomen.