Natuur en stikstof

Natuur en stikstof

De ChristenUnie wil dat ook volgende generaties kunnen genieten van de grootsheid van Gods schepping. Juist in de natuur zien we die grootsheid. In coronatijd hebben veel mensen de weg naar de natuur gevonden. De explosieve toename aan recreatief gebruik had echter ook een keerzijde: er vond meer verstoring van de natuur plaats. Verder zien we overal om ons heen dat milieuvervuiling de natuur aantast, dat de biodiversiteit (soortenrijkdom) afneemt en dat natuur vaak in de verdrukking komt door economische activiteiten. De waarde van de natuur, in zichzelf en voor mens en dier, is niet in geld uit te drukken. En toch zien we dat we als rentmeesters van de schepping te lang over de grenzen heen zijn gegaan. We moeten terug naar goed rentmeesterschap.

Een urgent en complex thema met grote impact waarin we die weg terug zoeken, is de stikstofcrisis. In 2015 kwam er de Programmatische Aanpak Stikstof (PAS), maar de rechter heeft deze werkwijze in 2019 verboden, omdat de natuur beter moet worden beschermd dan met de PAS zou gebeuren. Sindsdien houdt stikstof Nederland in zijn greep. Er is maar één manier om uit de crisis te komen en dat is door de balans tussen de schepping en onze welvaart te herstellen. Dat vraagt om rechtvaardige keuzes, waarbij iedereen verantwoordelijkheid moet nemen om de uitstoot van stikstof terug te dringen.

Wij zijn ervan overtuigd dat de enige manier om uit de stikstofcrisis te komen is door te werken aan duurzaam natuurherstel en grenzen te stellen aan de manier waarop we onze welvaart hebben ingezet. Als provinciale overheden zijn wij verantwoordelijk voor natuurbeleid en willen we ons inzetten voor robuuste natuur. Daarvoor is het onder andere nodig dat de stikstofuitstoot drastisch wordt verminderd.

De afgelopen jaren zijn diverse maatregelen genomen om de stikstofuitstoot terug te dringen, maar het is nog niet voldoende om de natuur te herstellen en perspectief te bieden aan inwoners en ondernemers. De tot dusver genomen maatregelen stonden daarvoor nog teveel in het teken van doorgaan op de oude weg: het inzetten van de opbrengsten om nog meer te intensiveren in mobiliteit, overconsumptie en bedrijvigheid. Wel zijn er meer middelen vrijgemaakt voor natuurherstel. Dat moet anders.

In de plannen die we maken kijken we niet alleen naar wat er niet kan, maar ook naar wat er wel kan en wat er belangrijk is voor een vitaal buitengebied. Die keuzes maken we niet vanachter de tekentafel, maar met boeren en andere ondernemers, gemeenten, natuurbeheerders, inwoners en bedrijven samen.

Natuurinclusieve samenleving

Natuurontwikkeling

Recreatieve natuur

Faunabeheer en jacht

Stikstof: iedereen draagt bij

Natuurherstel en emissievergunningen

Natuurherstel vraagt meer dan vermindering van de stikstofuitstoot alleen. Ook waterpeilbeheer en onderhoud zijn van belang voor een goede staat van instandhouding van onze natuur. Desalniettemin is en blijft er een grote opgave om stikstof te reduceren. De schaarse stikstofruimte moet eerlijk worden verdeeld, waarbij natuurherstel, het helpen van PAS-melders en het weer mogelijk maken van woningbouw voorop staan - in deze volgorde. Wij willen dat de keuzes voor toewijzing van deze stikstofruimte in de gebiedsprocessen gemaakt worden.

Doordat elke nieuwe ontwikkeling niet mag leiden tot meer stikstof in de natuur, moet compensatie gezocht worden door bestaande activiteiten te stoppen of op andere wijze in te richten, zodat de stikstofuitstoot afneemt.

Heel veel vergunningen zijn niet op orde. Als deze vergunningen allemaal gelegaliseerd worden, gaat dat op papier enorm veel stikstofruimte kosten. De grote vraag is waar die stikstofruimte vandaan moet komen. Als er eenmaal stikstofruimte is weggeven, kan die niet meer terug worden genomen. Er moet worden voorkomen dat lukraak boeren worden opgekocht ten gunste van de industrie en andere bedrijvigheid. De handel in stikstofrechten is niet rechtvaardig, omdat dan degene met de grootste portemonnee bepaalt. De provincie steunt boeren in de transitie van hun bedrijfsvoering om stikstofreductie te realiseren. Om de noodzakelijke fundamentele veranderingen te bewerkstelligen is van cruciaal belang dat supermarkten, agro-industrie, banken en consumenten hun volle verantwoordelijkheid nemen en hierop niet-vrijblijvend worden aangesproken. Hierbij worden de minder draagkrachtige consumenten niet uit het oog verloren.

De ChristenUnie vindt dat…

  • …de provincies een actieve rol kunnen spelen om de PAS-melders met voorrang te legaliseren. Deze ondernemers hebben in het verleden geen vergunning aan hoeven vragen, maar hun bedrijven zijn in 2019 opeens ‘illegaal’ geworden en staan sindsdien in de kou.
  • …de provincie marktwerking met vergunningen moet voorkomen. Vrije marktwerking met stikstofrechten is geen goed vertrekpunt voor de gebiedsprocessen. Voorkomen moet worden dat de ondernemer of particulier met het meeste geld bepaalt wat er gebeurt. Alle vergunningverlening verloopt via een provinciale stikstofbank.
  • …de provincie ervoor moet zorgen dat voldoende bedrijven een meetsysteem krijgen om hun emissie te meten. Zo kan worden vastgesteld of doelen worden gehaald. Daarmee wordt ook duidelijk in hoeverre innovatieve maatregelen werken.
  • …de focus bij boeren moet worden verplaatst naar blijvers in plaats van stoppers. De provincie gaat (samen met het Rijk en Europa) via een gebiedsgerichte aanpak ondersteunen bij en werken aan nieuwe randvoorwaarden en verdienmodellen voor boeren, zodat zij  nieuwe of andere kansen kunnen oppakken. 
  • …gebiedsgerichte maatregelen om de stikstofuitstoot te verminderen met alle belanghebbenden in een gebied moeten worden gezocht en niet zonder overleg vanuit de landelijke of provinciale overheid worden opgelegd.
  • …landbouwgrond van opgekochte bedrijven bij voorkeur beschikbaar moet blijven voor de agrarische sector en voor de gebiedsgerichte aanpak om daarmee een duurzaam perspectief te bieden aan boeren die hun bedrijf voort willen zetten.
  • …boeren die zich inzetten voor natuurherstel en de versterking van biodiversiteit een ruimhartige en structurele beloning verdienen.