Wij zijn blij dat veel van ons verkiezingsprogramma is geland in het coalitieakkoord én nu ook in de Begroting. Wij zijn dan ook tevreden dat hierin de gezonde leefomgeving centraal staat. Belangrijk voor ons is dat inwoners voedsel uit de regio kunnen kopen dat afkomstig is van sterke boerenbedrijven.

Ook is er meer budget voor het behouden van cultureel erfgoed (oude kerken en varend erfgoed), voor nieuwe natuur en voor de overgang naar duurzame energie. Verder zijn we blij met de inzet op het realiseren van meer betaalbare woningen, geld voor het openbaar vervoer en fietssnelwegen.

De statenvergadering van 30 oktober 2019 duurde van 10.30 uur tot 23.45 uur. De dertien fracties hebben tijdens het begrotingsdebat maar liefst vijftien amendementen en drieëndertig moties ingediend. Onze fractie zorgde voor drie moties.

Hier leest u de inbreng van onze fractievoorzitter Henriette Rikkoert tijdens het Begrotingsdebat:

“We kunnen op veel manieren naar deze begroting kijken, maar toen ik de begroting las kreeg ik een glimlach van oor tot oor. Ik wil graag spreken van een glunderbegroting. Een begroting die ambitie toont en duidelijke keuzes maakt. We zijn blij dat dit college voortvarend te werk gaat, een open houding heeft en de deuren open zet voor inwoners. Mijn vraag aan u als Staten is dan ook: herkent u deze open houding of zijn er verbeteringen nodig? We zien in ieder geval dat de ambtelijke organisatie proactief aan de slag gaat en we willen in het bijzonder de financiële afdeling bedanken voor hun inzet de afgelopen periode.

Laten we verder inzoomen op de begroting…

Uitputten van de aarde

We maken deel uit van de schepping en we hebben de taak om voor deze aarde te zorgen. Als we kijken naar de toestand van de aarde, schrikken we daarvan. We putten de aarde uit en brengen schade toe aan onze gezondheid. De afgelopen tijd komen steeds meer zaken aan het licht: PFAS in de grond, hoge stikstofuitstoot, micro plastics in het water en werken met Chroom 6. We doen het ons zelf aan.

We hebben ons land beschadigd door slechte keuzes, beperkte informatie en ingeslopen gewoonten. De ChristenUnie pleit voor minder, minder, minder en inzet/investering op bevordering van de gezonde leefomgeving en oog voor de ruimtelijke kwaliteit. We zijn blij dat dit goed terug te vinden is in de begroting 2020. We gaan voor kwaliteit, niet voor kwantiteit.

Verandering is nodig

De inzet op een gezonde leefomgeving en meer oog voor ruimtelijke kwaliteit, vraagt om een verandering in het denken – een transitie. Dit gaat over de manier hóe we ons leven leiden. De ChristenUnie gaat voor een tijd van herstellen, besparen en investeren. Minder produceren en genieten van genoeg.

Voedseltransitie

Er is een omslag nodig naar een andere manier van voedsel produceren en consumeren. Meer plantaardig, verser en onbewerkt. Productie binnen regionale kringlopen, handel in korte voedselketens en minder verspilling. Op naar een kringlooplandbouw, waarbij voedsel uit de regio komt en boeren een eerlijke prijs ontvangen – een voedseltransitie. Om dit te bewerkstelligen willen we een voedselagenda maken.

Energietransitie

We zetten in op een energietransitie. Een transitie die inzet op schone energie, maar ook op besparen. We kijken dan ook uit naar de Energieplannen, waarbij we hopen dat de verschillende puzzelstukjes daadwerkelijk op hun plaats vallen. Het is belangrijk dat we - als provincie - zelf het goede voorbeeld geven. We willen voor 2023 dat het provinciehuis verduurzaamd is, daarom dienen wij een motie in.

Mobiliteitstransitie

We zien een kentering op mobiliteitsvlak, een mobiliteitstransitie. Het verkeer moet slimmer, schoner en zuiniger. Het is mooi dat er prioriteit wordt gegeven aan de schoonste vormen van vervoer, namelijk: de fiets en het openbaar vervoer. Door het realiseren van fietssnelwegen, wordt het steeds aantrekkelijker om in ieder geval binnen vijftien kilometer de fiets te pakken. Ook zijn we tevreden met meer financiële ruimte voor wijzigingen binnen de huidige concessie.

We blijven aandacht vragen voor de verkeersveiligheid. Het is van groot belang dat we onze provinciale wegen steeds veiliger proberen te maken, want juist op die drukke provinciale wegen gebeuren relatief veel ongelukken.

Woontransitie

Er is een groot woningtekort en we zetten ons in voor de versnelling van de woningbouw. Maar ook op dit vlak is een transitie nodig in het aanbod. Het gaat niet allereerst om het bouwen van eengezinswoningen met voor- en achtertuin, er zijn andere type woningen nodig (starters- en seniorenwoningen) en een betere mix van wonen, werken en recreëren. We moeten samen met gemeenten werken aan een betere doorstroming.

Sociale innovatie

Op de Natuurtop in Groningen hoorden we een pleidooi voor een sociale innovatie. We moeten niet alleen alle urgente milieuvraagstukken integraal aanpakken, we moeten er tegelijk voor zorgen dat de energietransitie, de mobiliteitstransitie en de voedseltransitie niet ten koste gaan van de meest kwetsbare groepen in de samenleving, die niet of nauwelijks participeren in onze discussies over de transities. Voor deze sociale innovatie lijkt burgerparticipatie een belangrijke randvoorwaarde.

Daarom dienen wij een motie in voor een veelzijdige uitwerking van onze sociale agenda en een motie voor een raamwerk voor burgerparticipatie. Voor de uitwerking van de sociale agenda willen we de deuren van de provincie open zetten en een dialoogbijeenkomst organiseren. Kan de gedeputeerde dat toezeggen?

In onze optiek zou burgerparticipatie moeten leiden tot betere besluiten met meer draagvlak. Er is een raamwerk voor het proces nodig om steeds opnieuw een goede vorm te kunnen kiezen, er past namelijk niet één vaste aanpak. Om tot dit raamwerk te komen roepen we het college op om samen met deze Staten, met gemeente en inwoners dit raamwerk te ontwikkelen.

Juiste randvoorwaarden

Naast burgerparticipatie zijn er meer randvoorwaarden noodzakelijk om de transities te kunnen bewerkstelligen. Om een vergelijking te maken: Een boom moet licht en lucht hebben om vrucht te kunnen dragen. Als je een appelboom een tijd niet onderhoudt, krijg je allemaal kleine vertakkingen en alleen maar mini appeltjes. Wanneer je de boom wel onderhoudt, wat meer ruimte geeft - krijg je grote en smakelijke appels terug. Soms moet je goed onderhoud plegen, zodat de boel erna weer beter gaat bloeien en tot zijn recht komt.

Organisatie

We zijn dan ook blij dat nu ook geïnvesteerd wordt in de organisatie. Een organisatie die niet altijd goed is onderhouden en het is daarom mooi dat er honderd mensen worden aangenomen. Onze opdracht zou zijn: geef deze nieuwe medewerkers de ruimte en een beetje lucht. Geef ruimte om op een andere manier te denken, toe te werken naar een ander type overheid. Een overheid die luistert, die integraal en gebiedsgericht werkt en oog heeft voor stad én platteland. Een overheid die klaar is voor de Omgevingswet.

Goed bestuur

Een andere randvoorwaarde om doelen te bereiken is een goed bestuur. We zien steeds meer samenwerkingsverbanden en deals de revue passeren, denk aan de RES-sen, UNED en de Woondeal.

Het sluiten van deals en deelnemen aan samenwerkingsverbanden heeft kracht in zich en leidt tot draagvlak en investeringskracht. Het blijft alleen een zoektocht hoe de provincie haar rol het beste kan invullen binnen de samenwerkingsverbanden. Ook democratische legitimatie komt onder druk te staan. Daarom roepen we via een motie de Randstedelijke Rekenkamer op om het onderwerp ‘nieuwe vorm van samenwerkingsverbanden’ op de groslijst te zetten. Te onderzoeken, dan wel een handreiking te doen hoe de legitimiteit en effectiviteit wordt geborgd en kijken hoe we  samenwerkingsverbanden nog beter in kunnen richten.

Regionale en lokale journalistiek

Een goed bestuur is gebaat bij goede duiding, factcheck en weerspraak. Wij zien het belang in van regionale en lokale journalistiek en zijn blij dat ook in de begroting hier aandacht aan wordt besteed. We kijken uit naar de verdere uitwerking en zullen dit thema belangstellend blijven volgen.  

Kunst en cultuur

Voorzitter, ik wil afronden. Alleen dat kan niet zonder nog een thema aan te stippen dat ons aan het hart gaat. Kunst en cultuur horen bij ons menszijn en zijn waardevol voor een open en bloeiende samenleving. Bibliotheken, concertzalen, musea en theaters; het zijn plekken waar mensen graag zijn. Kunst kan het leven mooier maken, mensen bij elkaar brengen en een nieuwe kijk ergens op geven. Onze cultuur kent een rijke geschiedenis en is een belangrijk onderdeel van wie wij zijn. Kunst en cultuur zijn daarmee echt van en voor de samenleving. Een goed cultureel klimaat verhoogt ook de kwaliteit van de leefomgeving en zorgt voor een aantrekkelijk vestigingsklimaat. We zijn ook erg blij dat nu ook het religieus- en varend erfgoed extra aandacht krijgt in begroting en roepen de deputeerde op om hier daadkrachtig mee aan de slag te gaan.

We zien graag de aankomende jaren een begroting tegemoet die nog beter uitgewerkt en onderbouwd is. Daar willen we graag over meedenken, voor nu dienen wij een amendement om een aantal verplichte indicatoren toe te voegen aan de begroting 2020.

Tot slot, we zijn blij met deze glunderbegroting en we zien graag de ambities gerealiseerd worden. We kijken uit naar een periode waarin we transities in gang zetten en wensen een organisatie die weer volop tot bloei komt.  

De ChristenUnie wenst het college, de collega’s in de Staten en de ambtenaren veel wijsheid en Gods zegen toe."   

Henriette Rikkoert