Hieronder vind u het betoog van Arne Schaddelee tijdens het debat op 10-12-2018 in Provinciale Staten.

“Voorzitter, Heel Holland Zakt is niet gisteren begonnen, maar is al eeuwen gaande. Hollanders voeren al heel lang strijd met het wassende water.  Die eeuwenlange strijd heeft twee grote elementen die steeds weer terugkomen: het eerste is de noodzaak van samenwerking. Daar kom ik straks op terug. Het tweede element is de noodzaak dat we soms weer met de neus op de feiten worden gedrukt.

Om met dat laatste te beginnen. In al die eeuwen strijd dook er regelmatig een generatie op die dacht dat het wel klaar was. Dat we gewonnen hadden van het water, en dat we op onze lauweren konden rusten. Zonen en dochters die dachten dat de rijkdom en het mooie grasland als een soort natuurwet waren komen aanwaaien, en dat het altijd zou blijven zoals het was. Voorzitter, dat is een fabel. Ik vrees dat wij ook zo’n generatie zijn…

De meest recente bodemdalingskaart heeft ons hopelijk wakker geschud. In sommige gedeelten van het Groene Hart is de bodemdaling vergelijkbaar met die van Groningen. Het economische model in Groningen maakte dat bewoners konden protesteren tegen bedrijven en overheden zodat uiteindelijk die gaskraan dicht ging. In de veenweiden is het verdienmodel echter ten gunste van de bewoners zelf. En dus pakken we het anders aan. Grote vraag is echter hoe lang die aanpak van ‘peil volgt functie’ nog houdbaar is.

We kunnen niet langer boeren tégen de natuur, maar zullen moeten boeren mét de natuur. En dus moeten we de beweging maken naar ‘functie volgt peil’. Ook dan is er nog genoeg te verdienen. Tijdens een recent bodemdalingscafé rekende een boer dit voor. Hij verdient met koeien pakweg 800 euro per hectare en met zonnepanelen kan hij 2000 euro per hectare vangen.

En dat brengt wel op een paar kritiekpunten die de ChristenUnie heeft op deze visie. Een gouwe ouwe: het is te veel sectoraal en te weinig integraal. Het gaat niet alleen om landbouw, maar ook om natuur en recreatie. Het Uitvoeringsprogramma Bodemdaling moet straks een volwaardige bouwsteen worden voor onze Omgevingsvisie. Ook moeten we meer samenwerken met andere provincies. Niet alleen voor het Groene Hart, maar ook in het Eemland.

Dat was ons eerste punt: we zijn weer met de neus op de feiten gedrukt en moeten aan de slag!

Dat brengt op ons tweede punt: hoe dan? In de commissie RGW was er sprake van een boeiende tweespalt. Enerzijds partijen die riepen dat we die bodemdaling veel sneller moeten aanpakken. Anderzijds partijen die betoogden dat we genoeg tijd moesten uittrekken voor de dialoog met boeren en bewoners. De gedeputeerde ging daar comfortabel tussenin zitten en riep dat het allemaal snel moest, maar vooral ook zorgvuldig.

Maar het is niet of-of, maar en-en. Dat brengt mij op die andere kant uit onze eeuwenlange strijd tegen het water: we zullen moeten samenwerken, anders houden we het niet droog. En dat vraagt misschien niet zozeer technische innovatie, maar een klassieke sociale innovatie à la de oude ruilverkavelingen.

Hoe organiseren we de transitie en hoe krijgen we de gebiedsontwikkeling op gang? Hoe komen we tot goede dialoogvormen, goede besluitvorming en goede samenwerking? Bij de ouderwetse ruilverkavelingen en landinrichtingen moesten alle belanghebbenden stemmen over de plannen. Samen kwam je in een polder tot een nieuwe kaart.

Om nog maar een parallel met Groningen te trekken, daar zochten boeren en burgers elkaar op om de overheid en bedrijven, om de NAM, op de knieën te dwingen. Zo’n ‘boeman’ hebben we niet in Utrecht. Hier zullen die boeren en burgen elkaar moeten opzoeken om het samen en zelf op te lossen. In Utrecht hebben we geen aardbevingen, maar wegrottende funderingen. De schade, ook financieel, zal er niet minder om zijn. En in dit geval zijn we samen verantwoordelijk.

Dat is precies waar we als provincie op ons best zouden moeten zijn. Burgers, boeren en andere belanghebbenden bij elkaar brengen. Grote keukentafels neerzetten en per polder en per gebied samen werken aan een oplossing.”

Arne Schaddelee